Şehir Detay
Kars Doğu Anadolu da ülkemizin en doğusundaki ve aynı zamanda karasal iklim dolayısıyla da en soğuk illerinden birisidir. Ancak mekânın bu olumsuzluğu ilin sanayi gelişmesinde nispeten olumsuz olmuş olsa da il turizm potansiyeli açısından bölgenin başlıca illerinden birisidir.
Geçmişte Bagratlı Krallığı'na ve Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti’ne başkentlik yapmış bir sınır şehridir. Bu özelliği ile Türkiye'de herhangi bir ülkeye başkentlik yapmış ender şehirlerden birisidir.
Kars adının kaynağı Karsaklardan gelmektedir. M.Ö. 130-127 yıllarında Kafkas dağlarının
kuzeyinde ve Dağıstan’da gelerek Kars çevresine yerleşmiş, buraya adlarını vermişlerdir. Bu durumda Türkiye’deki en eski Türkçe il adı ününü kazanmıştır.
Türkiye'nin Orta Asya'ya açılan kapısı konumundaki bu şehir, Kafkas Üniversitesi'nin açılmasıyla hızla gelişmeye başlamış ve zaman içinde bir öğrenci kenti durumuna gelmiştir.
Ayrıca şehir merkezine altı kilometre uzaklıktaki havalimanı sayesinde de bölgesinde ulaşım ağının kesiştiği bir noktada yer alır. Bunun dışında kara ve demiryolu ağlarıyla ülkenin diğer yerleşim birimlerine ulaşımda da bir sorun yoktur.
İlçeleri; Akyaka, Arpaçay, Digor, Kağızman, Sarıkamış, Selim ve Susuz'dur.
Yapmadan Dönmeyin
a) İlk önce kaleye çıkıp, şehri kaleden izlemeden,
b) Kars merkezde; Havariler Kilisesini, Taş Köprüyü, Osmanlı dönemi hamamlarını ve Beylerbeyi Sarayını görmeden,
c) İlk yerleşim yerlerinden biri olan; Kağızman ilçesi Camuşlu köyünde bulunan kaya resimlerini ve mağaraları görmeden,
d) Kars merkezde; Kaleiçi Mahallesinde; Evliya Camii’ni, Yusuf Paşa Mahallesinde; Yusuf Paşa Camii’ni, Ortakapı Mahallesinde; Fethiye Camii’ni görmeden.
e) Kars merkezde Yusuf Paşa, Ortakapı ve Cumhuriyet mahallesindeki sivil mimari örneklerini görmeden,
f) Sarıkamış Şehitliğini ziyaret etmeden,
g) Sarıkamış’ın tarihi, doğal güzelliklerini görmeden, kayak yapmadan, kızakla kaymadan, yaz mevsiminde de Sarıkamış’ta sarıçam ormanları arasında piknik yapmadan,
h) Kars Müzesini gezmeden,
i) Kars Merkez Anı ören yerindeki; Büyük Katedrali, Tigran Honents (Resimli) Kiliseyi, Abukhamrents (Polatoğlu) Kilisesini, Aziz Prkich Kilisesini, Selçuklu Kervan Sarayını, Küçük Hamamı, Anadolu’daki ilk Türk camii olan Ebull Menuçehr Camii’ni, Genç Kızlar Kilisesini, Bakireler Manastırını görmeden,
j) Tandırda kaz asması ve tandırda kazın yağıyla demlenen erişte pilavını yemeden,
k) Bir nevruz bayramlarına katılıp yedi levinden payını almadan,
l) Kars’ın yöresel oyunları; “Hoş gelişler ola Mustafa Kemal Paşa”,” Şeyh Şamil” vb. izlemeden ve coşkuyu yöre halkıyla beraber oynayarak paylaşmadan,
m) Karslı halk âşıklarının atışmalarını izlemeden, saatlerce süren hikâyelerini dinlemeden,
n) Kars’tan ayrılırken Peynir (kaşar, gravyer, çeçil), tereyağı ve kara kovan balı almadan,
o) Kars’a ait izlenimlerinizi, anılarınızı duygu ve düşüncelerinizi birileriyle paylaşmak üzere not almadan
…Dönmeyin.
Ani Ören Yeri: Kars'ın 44 kilometre doğusunda Ocaklı köyü bitişiğindedir. Çağlar boyunca mesken tutulmuş bir mekândır. Bunun nedenlerinden biri güvenlikli bir bölge olması diğer ise şehrin su gereksinimini debisi yüksek olan Arpa Çayı’nın karşılamasıdır. Kars’a gidildiğinde ziyaret edilmesi gereken önemli noktalardandır.
Sarıkamış: Çamlar arasındaki Sarıkamış kayak merkezi, kar kalitesi açısından önemli bir yerdir. Çamlar arasında toplam 12 kilometreyi bulan 5 etaplı piste sahip 2500 rakımlı Cıbıltepe'nin muhteşem bir doğal güzelliği vardır. Cıbıltepe'nin kristal karla kaplı olması ise onu kayakçılar açısından daha cazip hale getirmektedir.
Sarıkamış Katerina (Av) Köşkü: 19. Yüzyıl sonunda Baltık mimari tarzında inşa edilmiştir. Kışlık Av Köşkü, Sarıkamış ormanları içerisinde bulunan ve günümüze kadar özgün mimarisini koruyarak ulaşabilmiş tescilli taşınmazlardan birisidir. Köşk 1994 yılına kadar askeri amaçlı olarak Sarıkamış Tugay Komutanlığı denetiminde kalmış, daha sonra mülkiyet sahibi hazineye devredilmiştir. Günümüzde Kültür ve Turizm Bakanlığına tahsisli alan içerisinde yer alan Köşk ile birlikte turizm yerleşim alanı olarak belirlenen plan bünyesinde hazırlanan bu bölgeye ait çevre düzeni planı onaylanmıştır.
Müzeler
Kars Müzesi: Günümüzde Arkeolojik, Etnografik ve Taş eserlerin sergilendiği önemli Müzelerimiz arasında yer almaktadır.
Kazım Karabekir Paşa’ya Ait Vagon: Kars’ın kurtarıcısı 15. Kolordu Komutanı Kazım Karabekir Paşaya 13 Ekim 1921 Kars Antlaşması için şehrimize gelen Rus Generalleri tarafından hediye edilen Beyaz Vagonu Kazım Karabekir Paşa Kolordu Komutanlığı yaptığı yıllarda Kars – Erzurum arasına özel vagonu olarak kullanılmıştır.
Kaleler- Surlar
Kars Kalesi: Merkez Kale, İç Kale veya stadel olarak anılır. Bazı kaynaklar 12. Yüzyılda Saltuklular tarafından yapılmış demekte ise de 10. Yüzyıla kadar inmektedir.
İnkaya -Micingirt Kalesi: Kale kayalık bir tepenin üzerine kurulmuş olup, çevresinde bulunan Urartu kaya mezarları ile Sarnıç buranın Urartu dönemine kadar inen bir yerleşme olduğunu düşündürmektedir. Kalenin taş işçiliği ise mevcut yapının yaklaşık 13. YY’ da Saltuklular tarafından inşa edildiğini göstermektedir.
Micingirt Kümbeti:14.YY Selçuklu yapısı olan Kümbet, kalenin doğusunda yer almaktadır.
Sürgütüs - Zivin Kalesi: Zivin köyünün doğusunda sarp kayalar üzerinde kurulmuş kale kaba bir yamuğu andırmaktadır. Kalenin Urartu döneminde kurulmuş, Selçuklular döneminde genişletilerek, Osmanlı döneminde de kullanıldığı sanılmaktadır.
Surlar: Kuzey surları ilk defa 972'de yapılmıştır. 977-990 yıllarında doğu surları eklenerek, güçlendirilmiştir.
Kuzeyde yer alan üç giriş kapısı görülmeye değerdir.12. yy.da Selçuklular tarafından hastane olarak kullanılan Ejderha Kulesi Anadolu'nun en eski hastanelerindendir.
Saraylar
Beylerbeyi Sarayı: Kars Kalesinin eteğinde Lala Mustafa Paşa tarafından 1579 yılında yaptırılan Saray iki katlı olup tamamı düzgün kesme bazalt taşından yapılmıştır.
Selçuklu Sarayı: Ören yerinin kuzeybatı istikametinde sarp bir kayalık üzerine kurulan bu muhteşem saray yapım tarihi belli olmamakla beraber muhtemelen 1064 yılında Selçukluların Anı’yı fethinden sonra Ebul Menucehr Bey tarafından şehirde başlatılan imar çalışmaları sırasında yapılmış olmalıdır.
Camiler-Kiliseler
Ebul Hasan Harakani Türbesi: Kars ili, Merkez Kaleçi mahallesi, Ozanlar sokakta yer alan bugünkü Evliya Camii külliyesi içerisindeki Ebul Hasan Harakani türbesi şehit olduğu 1033 yılından 31 yıl sonra Kars’ın Alpaslan tarafından fethedilmesi sırasında yapılmıştır.
Havariler Kilisesi ( Kümbet Camii ): Kars Kalesinin güney eteğinde Kale İçi Mahallesinde yer alan Havariler Kilisesi Şehirdeki Ermeni kiliselerinden birisi olup Bagratlı Krallığı döneminde Kral Abbas tarafından M.S. 932-937 yılları arasında yaptırılmıştır.
Büyük Katedral (Fethiye Camii) : Yazıtlara ve tarihçilere göre kilisenin temelleri Bagratlı Kralı II. Sembat tarafından M.S. 990 yılında atılmış ancak Kral Sembat öldükten sonra kiliseyi eşi kraliçe KATRANİDE tarafından 1001 yılında bitirilmiştir. Kilisenin mimarı aynı yüzyılda İstanbul Ayasofya Kilisesinin tamiratını yapan TİRİDAT ustadır.
Katedral 1064 yılında Sultan Alparslan’ın Anı’yı fethetmesinden sonra camiye çevrilmiş ve ilk fetih namazı kılınmıştır. Bu sebeple büyük katedrale Fetihiye Cami’de denilmektedir.
Tigran Honents (Resimli) Kilise: Anı Ören Yerinin kuzey doğusundaki Mığmığ deresinin Arpaçay Nehrine karıştığı yer üzerinde yükselen seki biçimindeki bir arazi üzerine kurulan kilise 1215 yılında Anılı bir tüccar olan Tigran Honents tarafından inşa ettirilmiştir.
Abukhamrents (Polatoğlu) Kilisesi: Ören yerinin kuzeybatısında Bostanlar deresinin üzerindeki surlara yakın plato üzerinde kurulan kilise M.S. 980 yılında Prens Pahlavuni tarafından yaptırılmıştır
Aziz Prkich Kilisesi: Anı ören yerinin güney doğusunda büyük katedrale yakın bir noktada inşa edilmiş olan kilisenin yarısı sonradan yıkılmıştır.
Menucehr Camii: Ören yerinde iç kaleye çıkan yolun güneyinde bulunan plato üzerine inşa edilen Ebul Menucehr Camii planı bilinen ve günümüze sağlam bir şekilde ulaşan en eski Selçuklu eseridir.
Genç Kızlar Kilisesi: Türkiye Ermenistan sınırını ayıran Arpaçay Nehri Vadisinin batı yanında bulunan kilise ören yerine ulaşan kervan yolunun başlangıç noktasında inşa edilmiştir.
Yusuf Paşa Camii: Yusufpaşa Mahallesinde bulunan camii Kars Beylerbeyi Seyit Yusuf Paşa tarafından kendi adına izafeten 1664 yılında yaptırılmış olup gri ve beyaz bazalt taştan inşa ettirilmiştir. Caminin giriş kapısındaki Osmanlıca kitabe günümüze kadar ulaşmıştır. Cami halen ibadete açık bulunmaktadır.
Fethiye Camii: Ortakapı Mahallesinde bulunan Fethiye Camii 19.yy sonlarında Ruslar tarafından Baltık Mimari tarzında kilise olarak yaptırılmış olup bina Cumhuriyetin ilk yıllarından sonra Kapalı Spor Salonu olarak kullanılmış 1985 yılında ise camiye çevrilmiştir.
Küçük Hamam: Ani Ören Yerinde Arpaçay’ın kuzeybatısında Arpaçayla Tatarcık deresinin birleştiği alanda bulunan Bey sekizi kapısının 100 m. güneyinde bulunmaktadır.
Taş Köprü: Kars çayının dere içi mahallesine akan kısmında Kale içi Mahallesi ile Sukapı Mahallesini ayıran dar boğaz üzerinde M.S. 1579 yılında Osmanlı Padişahı III. Murat’ın emri ile Lala Mustafa Paşa tarafından yaptırılmıştır.
Doğal Alanlar
Kuyucuk Kuş Cenneti: Kars İlinin doğal değerinden biri olan Kuyucuk gölü 182 kuş çeşidi ile dünyanın birçok yerinden ziyaretçi akınına uğramaktadır. “Kuyucuk Gölü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası 2009 yılında Ülkemizin 13. Ramsar (Uluslar arası öneme sahip sulak alanlar) alanı olarak ilan edilmiştir.
19. yy. Baltık Mimari Örnekleri
1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sonunda Kars 40 yıl Rus işgalinde kalmıştır. Ruslar 1878 yılından 1918 yılına kadar şehirde yeni bir imar çalışması başlatmışlardır. Bu örneklerden bazıları şunlardır;
Hekim Evi: İki katlı kâgir bina Kars’ın ilk konservatuar binası olarak da bilinmektedir. Cumhuriyetin ilanından sonra Kars Doğum evi olarak kullanılan bina daha sonra zirai donatım binası, son olarak ta Hekim evi olarak kullanılmıştır.
Defterdarlık Binası: İlimizde Baltık mimari tarzında yapılmış Kars’taki bu dönem mimarisinin en önemli eseri olarak bilinir. Cumhuriyetin ilanından sonra Kars Valiliği binası olarak kullanılan taşınmaz 1980 yılından sonra restore edilerek Defterdarlık binası olarak kullanılmaya başlanmıştır. Günümüzde halen Defterdarlık binası olarak kullanılmaktadır.
Sağlık Müdürlüğü Binası: Bina Cumhuriyetin ilanından sonra Kars devlet hastanesi olarak kullanılmış, 1980 yılında restore edildikten sonra Sağlık Müdürlüğü binası olarak kullanılmaya başlanmıştır.
Eski Vali Konağı: 1921 Kars Antlaşmasının imzalandığı konak Cumhuriyetin ilanından sonra Vali Konağı olarak kullanılmıştır.
Tuncer Güvensoy Evi: Cumhuriyetin ilanından sonra Ticaret Borsa binası olarak hizmet vermiş daha sonra şahıs mülkiyetine geçmiştir. İlimizdeki Baltık mimari Örneklerinden en önemli birisini teşkil etmektedir. Günümüzde konut olarak kullanılmaktadır.
Karayolu: Otobüs terminalinin kent merkezine uzaklığı 3 km.dir. Kent merkezinden otogara firmaların servis aracı ve dolmuşlarla gidilmektedir.
Havayolu: Kars Havalimanının kent merkezine uzaklığı 7 km.dir.
Demiryolu: Tren istasyonunun kent merkezine uzaklığı 1 km.dir. Ulaşım taksi ve dolmuşlarla yapılmaktadır. Kars-Ankara-İstanbul demiryolu (Erzurum-Erzincan-Sivas-Kayseri üzerinden) bağlantıları mevcuttur.
Kars Valiliği
Kars Belediyesi
Kars Emniyet Müdürlüğü
En Çok İzlenenler